Μπες και Δες

Δεν είναι πάντα στη ζωή μας απαραίτητα τα χρήματα, μπορούμε να προσφέρουμε στον συνάνθρωπό μας και με λίγη καλή θέληση. Χρήματα μπορεί να μην υπάρχουν, όμως πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν άνθρωποι που θα χαρίσουν λίγα χαμόγελα… Μάθε για την ομάδα μας … Βοήθησε και εσύ ……

Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2013

Τό θαῦμα στή λαϊκή παράδοση καί στό λαϊκό πολιτισμό

Προλογικό

        Στ πλαίσιο τς θεματικς νότητας πο μελετ τ σχέση το λαϊκο πολιτισμο μ τ χριστιανικ παράδοση ντάσσεται κα μι διαίτερα σημαντικ πτυχ το λαϊκοπολιτισμο πο χει σχέση μ τ περβατικ στοιχεο. Θ πρέπει ν δεχόμαστε ν πορρίπτουμε τὰ ὁράματα, τ θαύματα κα γενικ τ χαρίσματα πο φαίνεται ν  χουν  κάποιοι νθρωποι. Εναι πτ Θε κα πρέπει νὰ ἐμπιστευθομε τν δηγία τους εναι πλάνη  κα  κινδυνεύουμε ν πλανηθομε κα μες;
Εδικότερα ταν ο νθρωποι μέσα π τος ποίους κδηλώνονται τχαρίσματα ατ εναι νθρωποι τς κκλησίας, νθρωποι ελαβες ποὺ ἀποδίδουν στ Θε τ χάρισμά τους πς μπορομε ν διακρίνουμε τὴ γνησιότητα χι το χαρίσματος; δ θ καταθέσουμε μερικς σκέψεις γι τ κριτήρια πο συναντμε στν παράδοση τς κκλησίας μας.

Τ περβατικ στοιχεο στ λαϊκπαράδοση (τ πρόβλημα τν κριτηρίων)

         Σ’ λλοτινος καιρούς, νάμεσα στος νθρώπους  τος  πονηρος βρισκε κανες να προζύμι, καθς λέει κα Χριστός, πο ζύμωνε τὸ ἀλεύρι, δηλ. τος πολλούς, μ τ λογιν λογιν χαρίσματα πο εχε καθένας. νάμεσα στ χαρίσματα, δυσεύρετο σήμερα, ταν κα τ χάρισμα τς μακάριας πλότητας πο κανε τος νθρώπους, νέους κα γέρους, νμοιάζουν μ παιδιά. Δ μιλμε γι τφτιασιδωμένη κοσμικ πλότητα πομόνο πλότητα δν εναι λλ γιατν πο γεννιέται π τν καθαρότητα τς καρδις. καθαρς νθρωπος βλέπει μ καθαρότητα κατος λλους κα δ βάζει κακ μ τνο του λλ λους τος βλέπει καλούς. π τ πολλπαραδείγματα να μόνο θ ναφέρω π τ ζω τοῦ ἁγίου Νικολάου το Πλαν. νας νεαρός, λέκος, πήγαινε  συχνστν γιο λισσαο κα ζητοσε βοήθεια π τν παπα-Νικόλα  ὁ ὁποος τν περιέβαλλε μ γάπη.
        Ο λλοι πο βλέπανε τν τρόπο του κα πς κμεταλευόταν τν καλοσύνη κα τν γάπη το παπα-Νικόλα το λέγανε ν τν πομακρύνει. Εχε μάλιστα τόσο ποθρασυνθε πο τν γκάλιαζε μερικς φορς π γάπη τάχατες κα ταυτόχρονα ψαχνε τς τσέπες του γι χρήματα. μως ὁ ἅγιος ατς νθρωπος προικισμένος
μ τ χάρισμα τς πλότητας βλεπε στν λέκο τν εκόνα το Θεο καδν πρόσεχε τ κακ πο τν λλοίωνε γι’ ατ κα λεγε: «καλός, καλς  λέκος».
         Σ’ ατ τ σημεο κα γι ν ποφύγουμε παρεξηγήσεις θ πρέπει νκάνουμε μι σημαντικ παρατήρηση. Εναι λλο πράγμα φυσικ πλότητα, τν ποία χουν πολλο νθρωποι κα λλο πνευματικ πλότητα, τν ποία συναντμε στος γίους λλ κα σ νθρώπους πο γωνίζονται πνευματικά. Τ χάρισμα τς πλότητας χει δοθε σ πολλος νθρώπους ς πνευματικ περιουσία, ς διαίτερο χάρισμα π’ ατ πο δίνει Θες  σκάθε νθρωπο καπο  θ  πρέπει, πως  φαίνεται στν παραβολτν ταλάντων, ντ καλλιεργήσει ατς πο τ χει γι ν δώσει καρπούς.
         Ἡ  πνευματικὴ ἁπλότητα μως εναι  μι  πολὺ ὑψηλ  πνευματικ κατάσταση πο συνοδεύεται π τ μεγάλη ρεττς διάκρισης κα φανερώνει νθρωπο παλλαγμένο π πάθη, γεμάτο π τ χάρη το γίου Πνεύματος.
Οἱ ἄνθρωποι ατο χουν ξεχωριστ δύναμη κατ τν πονηρν πνευμάτων, πως φαίνεται στν περίπτωση τοΠαύλου το πλο, μαθητ το γίου ντωνίου, ποος θεράπευσε ναν  νθρωπο  πο  πασχε  π«ρχικ» δαιμόνιο μ προτροπ τοῦ Ἁγίου ντωνίου, ποος γνώριζε τχάρισμα το μαθητ του.
         Ἡ πλότητα πο χουν π φυσικοτους ο νθρωποι εναι πύλη π τν ποία εσέρχεται τ περβατικ στοι χεο στ ζω τν πλοϊκν νθρώπων κα γι’ ατ ναφέρομαι σ’ ατήν. μορφ ατ πλότητας διαφέρει π τν  πνευματικ γιατ νθρωπος δν χει φθάσει σ’ ναν βαθμ κάθαρσης κα γι’ ατ δν λειτουργε τ χάρισμα τς διάκρισης τν πνευματικν καταστάσεων μ κίνδυνο ν δεχτε τ ψέμα κα τν πλάνη γι λήθεια.
Ξέρομε τι διάβολος «μετασχηματίζεται ες γγελον φωτός…κα οδιάκονοι ατο μετασχηματίζονται ς διάκονοι δικαιοσύνης…»1
         Εναι δύσκολο λοιπν χωρς διάκριση μόνο μτ φυσικ πλότητα ν γνωρίσει κανες τί κρύβεται πίσω π να μορφο προσωπεο. Ο Πατέρες τς κκλησίας
χουν τεράστια μπειρία πάνω στθέματα ατ κα μπορον νδιακρίνουν τν προέλευση νς ράματος νάλογου πνευματικο φαινομένου.
         Στ «Γεροντικ» διαβάζομε τι κάποτε πγαν στν γιο ντώνιο μερικο μοναχο γι ν τν ρωτήσουν ν θ πρέπει ν πιστεύουν σ νειρα κα ράματα πο βλεπαν. Καθς δοιποροσαν γι τ ρος πο μενε ὁ ἅγιος τος ψόφησε τ γαϊδουράκι πο εχαν φορτώσει τ τρόφιμα κα τ νερό. ταν φτασαν στκελλ πο μενε γιος πρν προφθάσουν ν μιλήσουν γιτ  θέμα  τους  τος  ρώτησε πρτος γιος πς γινε κατος ψόφησε τ γαϊδουράκι.
Παραξενεμένοι ο μοναχο τν ρώτησαν ν τος πε πς τ ξερε φο δν τοεχαν μιλήσει κόμα. Τότε τος επε τι το τ ποκάλυψαν ο δαίμονες κατος δίδαξε ν προσέχουν π τς δαιμονικς φαντασίες.
Τ σημαντικ στν πόθεση ατ δν εναι τὸ ὅραμα το γίου λλ μποιό τρόπο διέκρινε τν προέλευση το ράματος. Λένε ο Πατέρες τι πειδ εχε παλλαγμένη τν καρδιά του π τπάθη κα ταυτόχρονα βρισκόταν σὲ συνεχ νήψη, σ πνευματικ γρήγορση δηλ. προσευχόμενος κα χοντας ς γρυπνο φύλακα τς καρδις του τ νο, γι’ ατ μπόρεσε ν διακρίνει τν προέλευση το ράματος.
        
         Στς γραφές του γιος Σιλουανς θωνίτης λέει τ ξς σημαντικά:
«ν δες φς μέσα σου γύρω σου, μν πιστέψεις σ’ ατ ν δν χεις συγχρόνως κατάνυξη γι τ Θε κα γάπη γι τν πλησίον. Μ φοβηθες μως, λλ ταπείνωσε τν αυτό σου κα τ φς κενο θ ξαφανιστε.
ν δες κάποιο ραμα εκόνα ἤ ὄνειρο,  μν  τὸ ἐμπιστεύεσαι, γιατ ν εναι πτν Θεό, θ σφωτίσει γι’ ατ Κύριος.  Ψυχή, πο δν γεύθηκε τ γιο Πνεμα, δν  μπορε  νδιακρίνει π ποῦ ἔρχεται τ ραμα. χθρς δίνει στν  ψυχ  μι«γλυκει ασθηση» νακατεμένη μ κενοδοξία, κα π ατ γίνεται φανερ πλάνη.
          Ο Πατέρες λένε τι, ταν ραση εναι χθρική, ψυχ ασθάνεται σύγχυση φόβο.
Ατό, μως, συμβαίνει μόνο στν ταπειν ψυχ πο θεωρε τν αυτό της νάξιο γι τν ραση.
κενόδοξος, μως, μπορε ν μν ασθανθε οτε φόβο οτε σύγχυση, γιατ πιθυμε τς ράσεις κα θεωρε τν αυτό του ξιο, κα γι’ ατ τν ξαπατ εκολα ὁ χθρός».2
         Τ κλειδ γι ν διαπιστώσουμε τκρύβεται πίσω π’ λα ατ τ πνευματικ δρώμενα εναι νθρωπος, ὁ ὁποος φήνει τ πνευματικ του χνάρι πάνω στ ργα του. πάρχουν νθρωποι πο χουν τς παραπάνω προϋποθέσεις παρ τ τι δν χουν οτε κοσμικ μόρφωση λλ οτε γνωρίζουν πολλ γι τν πίστη.
Στ βιβλίο το Γέροντα Παϊσίου μτίτλο «γιορετες Πατέρες κα γιορείτικα» πάρχουν πολλς χαριτωμένες διηγήσεις μ πλος μοναχος πο ζοσαν μέσα στ θαμα μ τν πιφυσικ  τρόπο. 
        
       Ἡ ἁπλότητα ατν τν νθρώπων φαίνεται στ μάτια τν κοσμικν νοησία καὶ θεωροῦν  τρελοὺς τοὺς  πραγματικὰ ἁπλοὺς ἀνθρώπους.
Ἕναν τέτοιο μάλιστα,τὸν γερο-Κωνσταντίνο, τὸν ἔστειλαν σὲ τρελοκομεῖο  στὴ Θεσσαλονίκη ἐπειδὴ ζοῦσε σὰν τὰ πουλιὰ τοῦ οὐρανοῦ χωρὶς νὰ φροντίζει τίποτα ἀπ’ αὐτὰ ποὺ οἱ ἄνθρωποι θεωροῦν φυσικὸ νὰ φροντίζουν.
         Ἕνας ἄλλος, ὁ γερο-Παχώμιος, τὸ μόνο ποὺ ἤξερε ἦταν ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι Θεὸς καὶ τὸ μόνο ποὺ ἤθελε ἦταν νὰ ἀφιερώσει τὴ ζωή του σ’ αὐτὸν ἀπὸ ἀγάπη. Ἀπὸ ἀγάπη καὶ γιὰ τοὺς ἀδελφούς του ἔπιανε μὲ τὰ χέρια του φίδια και σκορπιοὺς καὶ τὰ ἀπομάκρυνε ἀπὸ τὸ σπίτι γιατὶ φοβόντουσαν οἱ ἄλλοι πατέρες. Ὅταν τοῦ λέγανε: «γερο-Παχώμιε δὲ φοβάσαι μὴ σὲ δαγκάσουν;»  παντοσε:  «να  χαρτ(χαρτ ταν τ Εαγγέλιο) γράφει πς μα πιστεύεις στ Χριστπιάνεις τ φίδια κατος σκορπιος κα δσ πειράζουν».
         Τ  γερο-Παχώμιο, πως κα λους τος λλους, μοναχος κακοσμικούς, πο εχαν ατ τν πνευματικὴ ἁπλότητα  οτε  τὰ ὁρατ λλ οτε κα τ νοητ φίδια κα ο σκορπιο τος πειράζανε. Οἱ ἐμπειρίες ο πνευματικς πο εχανε ταν πέρα γι πέρα ληθινς κα ἡ ἁπλότητα πο εχαν τος φύλαγε στε ν μν «ψηλώσει» νος τους κα πλανηθον. νας τέτοιος πλς μοναχς ποος κάθε βράδυ εχε κατ τ διάρκεια τς προσευχς του τν μπειρία το κτίστου φωτς νόμιζε τι λοι ο μοναχο εχαν ατ τν
μπειρία κα τ θεωροσε πολ φυσικό.
         Ἡ δυναμία μας ν διακρίνουμε νάμεσα στν φυσικ  πλότητα,  ἡ ὁποία δν μπορε νμς  προστατέψει π τν πλάνη, καστν  πνευματικὴ ἁπλότητα εναι ποδημιουργον αττ σύγχυση. φυσικ πλότητα, ποὺ γι ν τν διακρίνουμε π τν πνευματικ ς τν νομάσουμε πλοϊκότητα,  συνοδεύεται πολλς φορς πμι σχυρογνωμοσύνη πο κρύβει γωισμό, π μι μμονσ τύπους πο καταντον εδωλολατρεία κα δίνουν διάσταση μαγικ κόμα κα στ μυστήρια τς κκλησίας. ς δομε πς περιγράφει στ ργο του «τὸ δισάκι το σκητ» Νέστορας Μάτσας μι «γερόντισσα» ατο τοεδους:
«-ταν μιλ γώ, Θες μιλάει, μο
επε γιάτρισσα Καλομοίρα στ
Μυτιλήνη…
-Ποθε εσαι φερμένη κυρούλα;
-π τ ϊβαλί.
-Ποθε μαθες ν γιαίνεις τς ρρώστιες;
-π’ τ μανούλα μου. Πρν κλείσει τμάτια της κα κοιμηθε, μ φώναξε κοντ στ μαξιλάρι της κα μο φανέρωσε λα τ μυστικά της.
-Ποιά μυστικά της;
-Να δίνω γιατριά σ ρρώστους, νδιώχνω τ κακ μάτι, ν λύνω τ μάγια.
-Τί δουλειά χουν τ μάγια μ τ γιατρική;
Σ τοτο τ ρώτημα θύμωσε Καλομοίρα. Τυλίχτηκε στ μαρο μποξά της κα δν θελε λλο ν μιλήσει…» 3

         Τελείως διαφορετικ εναι ντίδραση τν νθρώπων πο ζον τγνήσια πνευματικ Παράδοση τς ρωμηοσύνης. Μ πολλ ταπείνωση, χωρς παρση, διακονον τος δελφούς τους ξέροντας τι τ χάρισμα τους εναι χάρισμα διακονίας ποτος δόθηκε χι γι ν ξεχωρίζουν λλ λειτουργον θεραπευτικ μέσα στ σμα τς κκλησίας. Γιατί, πως λέγαμε κα σ προηγούμενο τεχος, λλο εναι γνήσια πνευματικ Παράδοση τς κκλησίας κα λλο ο παραδόσεις πο χουν π λλο τν προέλευση. σύγχυση νάμεσα στν Παράδοση κα στς παραδόσεις δημιουργε ατ τ λαθεμένη εκόνα γιτν τρόπο πο λειτουργε τ περβατικ στοιχεο μέσα π χαρισματικος νθρώπους στ λαϊκ παράδοση.

Καταληκτήριες σκέψεις.

         Ατ πο χει διαίτερη σημασία καθέτει να καλ θεμέλιο στν προσπάθειά μας ν ρίσουμε κάποιο κριτήριο λήθειας γι μι μπειρία εναι ν δομε ποιός πιβεβαιώνει τ χάρισμα πο χει κάποιος. ν παρατηρήσουμε προσεκτικ θ δομε τι στς περιπτώσεις πο πάρχει πλάνη τ χάρισμα πιβεβαιώνεται π τν διο ἤ ἀπ μάδα γύρω π’ ατόν. Στν περίπτωση πο τ χάρισμα εναι γνήσιο ατς πο ναγνωρίζει λλ κα διαχειρίζεται τ χάρισμα νς νθρώπου εναι κκλησία ς κοινότητα.
        Ατ λοιπόν, κοινότητα κα χι αθεντία νς νθρώπου, στω κι ν ατς νθρωπος εναι Εαγγελιστς ωάννης, πιστήθιος φίλος
το Χριστο, μεγάλος θεολόγος τς κκλησίας, πιβεβαιώνει τν μαρτυρία του. Στ τέλος το Εαγγελίου το ωάννου (ω. 21,24) κκλησία πισφραγίζει τ λόγο του λέγοντας:

 «Οτός στιν μαθητς μαρτυρν
περ τούτων κα γράψας τατα, κα
οδαμεν τι ληθς στιν μαρτυρία ατο…».

παπα-Νικόλας λεξάκης
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1Β΄ Κορ.11,13-14.
2ρχιμ. Σωφρονίου, γιος Σιλουανς θωνίτης,σσεξ 2005, σελ.531.
3Ν. Μάτσα, Τ δισάκι το σκητ,στία τ. Γ΄ σελ. 36-37.


Πηγή: Διμηνιαίο Φυλλάδιο της Ιεράς Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας για τους Νέους – Τεύχος 74 Μαϊος – Ιούνιος 2013 http://www.imis.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου